โรคมือเท้าปากเป็นโรคติดต่อที่พบได้บ่อยในเด็กเล็ก แต่ก็สามารถเกิดขึ้นกับผู้ใหญ่ได้เช่นกัน หลายคนอาจคิดว่าเป็นโรคที่ไม่ร้ายแรง แต่ในบางกรณีอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่อันตรายได้ โรคนี้มีอาการหลักคือ ไข้ ผื่น และแผลในปาก ซึ่งส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน โดยเฉพาะในเด็กที่อาจเจ็บปากจนไม่อยากกินอาหาร ส่งผลให้ร่างกายขาดน้ำและสารอาหารที่จำเป็น บทความนี้ เราจะพาไปทำความเข้าใจเกี่ยวกับสาเหตุ อาการ วิธีป้องกัน และการฉีดวัคซีนที่สามารถช่วยลดความเสี่ยงของโรคนี้ได้
สาเหตุของโรคมือเท้าปาก
โรคมือเท้าปากเกิดจากการติดเชื้อไวรัสในกลุ่มเอนเทอโรไวรัส (Enteroviruses) เชื้อไวรัสเหล่านี้สามารถแพร่กระจายผ่านการสัมผัสกับน้ำลาย น้ำมูก ละอองฝอยจากการไอหรือจาม ของเหลวจากตุ่มพอง หรืออุจจาระของผู้ติดเชื้อ โรคนี้สามารถติดต่อได้ง่ายโดยเฉพาะในเด็กเล็ก พ่อแม่และผู้ปกครองเด็กๆ จึงควรหมั่นสังเกตอาการบุตรหลานอย่างใกล้ชิด
อาการของโรคมือเท้าปาก
อาการของโรคมือเท้าปากมักปรากฏภายใน 3 – 6 วันหลังจากได้รับเชื้อ โดยมีอาการที่สามารถสังเกตได้ เช่น
1. มีไข้สูงเฉียบพลัน
อาการแรกที่พบบ่อยคือ ไข้สูงเฉียบพลัน อุณหภูมิร่างกายอาจเพิ่มขึ้นถึง 38-39 องศาเซลเซียส เด็กบางคนอาจมีอาการหนาวสั่นร่วมด้วย ไข้จากโรคมือเท้าปากมักกินเวลา 1-2 วันก่อนที่อาการอื่นจะตามมา จึงเป็นสัญญาณเตือนสำคัญที่ไม่ควรละเลยเด็ดขาด
2. มีผื่นและตุ่มน้ำใสที่ฝ่ามือ ฝ่าเท้า
หลังจากมีไข้ได้ประมาณ 1 – 2 วัน ผื่นแดงหรือตุ่มน้ำใสจะเริ่มปรากฏที่ ฝ่ามือ ฝ่าเท้า และบางครั้งที่ก้นหรือรอบๆ ขาหนีบ ตุ่มเหล่านี้มักมีขนาดเล็ก ไม่คัน แต่ทำให้รู้สึกไม่สบายตัว หากตุ่มแตกอาจมีโอกาสติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อนได้ เด็กบางคนอาจมีตุ่มขึ้นบริเวณแขน ขา หรือใบหน้า
3. มีแผลในปากที่ลิ้น เหงือก หรือกระพุ้งแก้ม
หนึ่งในอาการของโรคมือเท้าปาก คือ มีแผลในปาก ซึ่งมักเกิดที่ลิ้น เหงือก กระพุ้งแก้ม และเพดานปาก แผลเหล่านี้มีลักษณะคล้ายแผลร้อนในแต่มีจำนวนมากและเจ็บปวดกว่า ทำให้เด็กบางคนไม่อยากรับประทานอาหารหรือน้ำ ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะขาดน้ำได้
การป้องกันโรคมือเท้าปาก
- ล้างมือบ่อยๆ โดยเฉพาะหลังการใช้ห้องน้ำ และก่อนรับประทานอาหาร
- การทำความสะอาดพื้นผิวและของเล่น เพื่อกำจัดเชื้อโรคที่อาจติดอยู่
- การหลีกเลี่ยงการสัมผัสใกล้ชิดกับผู้ป่วย เช่น การกอดหรือจูบ
- ฉีดวัคซีนป้องกันโรคมือเท้าปาก (EV71) เพื่อสร้างภูมิคุ้มกัน และป้องกันภาวะแทรกซ้อน
วัคซีนป้องกันโรคมือเท้าปาก ทางเลือกเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน
ปัจจุบันมีวัคซีนป้องกันโรคมือเท้าปากที่ได้รับการพัฒนาขึ้นสำหรับเชื้อ เอนเทอโรไวรัส 71 (EV71) ซึ่งเป็นสาเหตุของโรครุนแรง โดยแนะนำให้ฉีดในเด็กอายุ 6 เดือนถึง 5 ปี เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันและลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อนที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต วัคซีน EV71 ต้องฉีดเข้ากล้ามเนื้อ จำนวน 2 เข็ม โดยเว้นระยะห่างจากเข็มแรก 1 เดือน
โรคมือเท้าปากเป็นโรคติดเชื้อไวรัสที่พบได้บ่อยในเด็กเล็ก แต่ผู้ใหญ่ก็สามารถติดเชื้อได้ อาการของโรคมักไม่รุนแรงและหายได้เองภายใน 7 – 10 วัน แต่หากติดเชื้อจากไวรัสสายพันธุ์อันตราย อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนรุนแรงได้ วัคซีน EV71 เป็นทางเลือกที่ช่วยลดความเสี่ยงและป้องกันโรครุนแรงได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากใครมีอาการรุนแรงหรือไม่แน่ใจ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำและการรักษาที่เหมาะสม
